Inkomensverschillen

Deze week kwam er weer een rapport uit over inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen, ditmaal in het hoger onderwijs. Een onderzoeksverslag van het College voor de Rechten van de Mens (2016). De krant rapporteert dat het College concludeert dat er nog steeds inkomensverschillen zijn tussen mannen en vrouwen. De conclusie staat in contrast met het kabinetsbeleid, dat loonverschillen juist wil wegnemen.

De reacties bleven niet lang uit. Allereerst hoorde ik ‘dat het niet waar is’ en ‘hoe dit toch kan’. Vervolgens werden allerlei oorzaken van deze verschillen genoemd, van ‘vrouwen werken vaker deeltijd’ tot ‘vrouwen zouden beter moeten onderhandelen’. Getriggerd door deze opmerkingen heb ik het onderzoeksverslag onder de loep genomen. Op zoek naar de nuance!

Nu moet ik zeggen dat ik onder de indruk ben van de onderzoeksaanpak van het College. Docenten opgelet! Ben je op zoek naar een voorbeeld van good practice dan is dit rapport zeker een aanrader: populair onderwerp, goede methode, helder geschreven. Hoopvol lees ik verder. Een goede centrale vraag: 'In hoeverre en waaruit bestaan binnen hogescholen risico’s op beloningsonderscheid tussen mannen en vrouwen?' met een drietal deelvragen. De doelstelling is om valkuilen in het beloningsbeleid bloot te leggen en natuurlijk om een aantal aanbevelingen te doen om deze valkuilen te slechten (College voor de Rechten van de Mens, 2016).

De onderzoekers hebben gebruik gemaakt van een mixed-methods design, een combi van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Grondig en betrouwbaar. Als er dan een klein minpuntje te noemen is, is dat de nadrukkelijke selectie van 6 uit 37 hogescholen. Daarmee kun je dus niet veel zeggen over het generaliseren van de resultaten naar alle hogescholen, terwijl die neiging toch bestaat. Verder zijn slechts 5 functiegroepen tussen groep 5 en 12 in het onderzoek meegenomen. Ten slotte is alleen gekeken naar eventuele beloningsverschillen binnen gelijkwaardige functies, en de kans op doorstroom is niet meegenomen in het onderzoek. Geen onderzoek naar glas in het plafond dus en conform de probleemstelling!

Als we rekening houden met deze nuance, dan valt op dat in lagere functiegroepen een oververtegenwoordiging van vrouwen waar te nemen is. Naarmate de functiegroep hoger is raken vrouwen in de minderheid. Dit leidt automatisch tot een loonkloof (een absoluut verschil dus) van 10,8% tussen mannen en vrouwen; niet binnen gelijkwaardige functies. Dit is het percentage dat in de media verschijnt. Nuance blijft grotendeels achterwege. Tijd om naar de relatieve verschillen te kijken dus, verschillen in gelijkwaardige functies:

  • Het verschil tussen mannen en vrouwen binnen de genoemde functiegroepen is aanzienlijk kleiner, namelijk tussen 0,2 en 4.3%;
  • Er is een risico op beloningsonderscheid geconstateerd in vier op vijf functiegroepen;
  • In vier op vijf gevallen is dit in het nadeel van vrouwen;
  • Oorzaken zijn te lage inschaling van het beginsalaris op grond van werkervaring, het zoeken van aansluiting bij het laatst verdiende salaris en de gevolgen van salarisonderhandeling;
  • Het risico op salarisgroei wordt veroorzaakt door salarisgaranties, niet of onjuist toepassen van bevorderingspercentages en onvoldoende rekening houden met werkervaring.

Zijn er nu beloningsverschillen? Ja, die zijn er. Moeten we deze beter nuanceren? Natuurlijk. De harde 10,8% houdt geen rekening met functiegroepen, en binnen groepen zijn verschillen aanwezig, maar veel kleiner. Is er iets aan te doen? Moeten we er iets aan doen? Ja! Het rapport eindigt met een aantal aanbevelingen voor de werkgevende hogescholen. Één aanbeveling valt op: een advies voor de vrouwelijke kandidaten zelf. Beginsalaris is immers meestal het resultaat van onderhandeling – en daar kunnen vrouwen zelf in actie komen! Onderhandel dus zakelijk en stevig, met een realistisch doel voor ogen. Succes!


Bronnen:

College voor de Rechten van de Mens. (2016). Verdient een man meer? Verkregen op 23 januari 2016 via www.mensenrechten.nl.

NRC Carriere (n.d.) Vrouwen onderhandelen best wel over salaris, maar alleen als het mag. Verkregen op 24 januari 2016 via www.nrccarriere.nl.

Womeninc (n.d.). Workshop onderhandelen. Verkregen op 24 januari 2016 via www.womeninc.nl .