We zijn weer terug. Uitgerust van een aantal weken fietsen, detectives lezen, tuinieren, uitslapen, en vooral: niet werken. Geen schema’s, volle agenda’s, strategie besprekingen en deadlines. De batterij is opgeladen en we kunnen er weer eventjes tegen. Zo’n eerste week na terugkomst van vakantie probeer ik altijd rustig op te starten. Niet direct de agenda vol plannen, de tijd nemen om met iedereen te praten. Vakantieverhalen uitwisselen. Het weer helpt ons een handje mee. De warme zomer noopt ons om niet te hard van stapel te lopen, veel binnen of in de schaduw te blijven.
Ik heb deze eerste week ook gebruikt om plannen te maken. Wat gaan we doen in het kader van ‘vervlechting van onderwijs en onderzoek’? Hoe zullen we de innovatie vorm geven? Hoe gaat onze Kennisagenda er uit zien? Welke nieuwe projecten staan in de startblokken? Je leest het: ambitieus zijn we wel in Zeeland. Ook heb ik de eerste discussie al achter de rug, over de wijze waarop praktijkonderzoek in het opleidingscurriculum moet worden ingebed. Dat moet ik even uitleggen. Zoals iedereen weet, neemt onderzoek (praktijkonderzoek!) een steeds groter wordende plek in het hbo in. Praktijkonderzoek aan hogescholen (in co-creatie met overheid en ondernemers) draagt bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. De krachtige titel van de strategische onderzoeksagenda hbo die op 25 augustus aan het Ministerie van Onderwijs werd gepresenteerd (Vereniging Hogescholen, 2016) laat zien dat we het serieus menen. Onderzoek met Impact!
Ik heb al eens een blok aan het onderwerp gewijd en mijn visie op onderzoeksonderwijs gegeven. Als ik echter kijk naar de wijze waarop onderzoek momenteel in het curriculum van veel opleidingen is ingebed, dan hebben we nog een lange weg te gaan. Ten eerste hoor ik dat voor veel hogescholen geldt dat accreditatiedruk en regels omtrent curricula een belangrijk argument zijn om een onderzoeksleerlijn in het programma op te nemen als die er eerder niet was. Ik vind dat jammer. Het heeft namelijk tot gevolg dat er niet altijd goed wordt nagedacht over het doel dat de opleiding met zo’n leerlijn wil bereiken. Welke competenties moet een student aan het eind van zijn/haar studie hebben als het om onderzoek gaat? Opleidingen die nooit eerder aan onderzoek deden, hebben een standaard boek op de boekenlijst gezet en een cursuslijn opgetuigd die helemaal niet relevant is voor de latere beroepspraktijk van de jonge professional. Gevolg is dat studenten niet begrijpen waarom ze dit vak moeten volgen; het gebrek aan inspiratie en motivatie leidt tot verlaging van rendementen, vertraging en zelfs tot uitval. Daar moeten we goed over nadenken in hbo-land.
Hoe leuk en interessant ik onderzoek ook vind, voor mij is het een instrument, geen doel op zich. Dat betekent dat je onderzoek moet inbedden in het curriculum daar waar dat nuttig en functioneel is en daar waar dat bijdraagt aan houding, begrip en vaardigheden van de student. Met relevante (zelfs specifieke) casuïstiek, just in time en just enough.
Verder huldig ik het principe ‘learning by doing’. Hoewel de studenten kennis moeten nemen van een aantal uitgangspunten van onderzoek vind ik het belangrijk dat ze zelf onderzoek kunnen gaan doen, zelfs al vanaf week één. Zo leren studenten van meet af aan wanneer onderzoek relevant en nuttig is, welke vragen er mee beantwoord kunnen worden en welke processen en systematiek daarbij nodig zijn. Ook leren ze kritisch naar vragen te kijken (ook naar de antwoorden trouwens). Zo ontwikkelen ze een nieuwsgierige (onderzoekende!) en kritische houding. En die raken ze niet meer kwijt, ook al zit in hun latere loopbaan weinig tot geen hardcore praktijkonderzoek.
Als we op deze wijze naar onderzoeksonderwijs kijken, dan kan in iedere opleiding recht worden gedaan aan de benodigde specifieke competenties. Dan wordt onderzoek echt leuk. Voor de student die leert hoe onderzoek nuttig kan worden ingezet en wat de toegevoegde waarde is voor zijn / haar latere beroepsrol. Voor de docent die samen met de student aan onderzoeksprojecten kan werken. Ik verheug me er op!
Veel succes met de start van het Academiejaar!
Bron:
Vereniging Hogescholen (2016). Onderzoek met impact! Strategische onderzoeksagenda hbo 2016-2020. Den Haag: Vereniging Hogescholen.