Deze week is het weer docentenmiddag Praktijkonderzoek van Boom hoger onderwijs. En wel op donderdag 22 maart. Ik zal er een lezing houden en met docenten in gesprek gaan over de ontwikkelingen in het hoger onderwijs op het gebied van praktijkonderzoek. Ik schets de ontwikkelingen tot nu toe, hoe Wat is Onderzoek? in die ontwikkelingen is meegegroeid en welke onderzoekstoekomst ons te wachten staat. Wat moeten young professionals nu en straks kunnen en kennen van praktijkonderzoek? Alleen een onderzoekende houding? Of valt er meer winst te behalen?
In een eerder blog, uit 2015 alweer, heb ik aangegeven dat je de onderzoekscompetenties op twee manieren kunt bekijken: als specifieke houding, kennis en vaardigheden, maar ook als algemene competentie. Bij de eerste kijk je per opleiding naar de professionele competentie en wat daar van onderzoek in moet komen, bij de tweede heb je het meer over algemene competenties zoals projectmatig (en in teams) kunnen werken, kunnen plannen en een rapport kunnen samenstellen. Meer dus dan alleen een onderzoekende houding.
Er is in de drie jaar sinds mijn vorige blog over dit onderwerp alweer veel veranderd. Zo ligt de nadruk in het hoger onderwijs op gepersonaliseerd leren, in een constructivistische houding. Daarbij geeft de student in een flexibele en dynamische leeromgeving aan wat hij of zij wil/moet leren om een bepaalde opdracht of een project te kunnen uitvoeren. Met projecten die al in jaar één van het programma beginnen.
Teruglezend in mijn blog van drie jaar geleden moet ik constateren dat de notie van specifieke en algemene onderzoekscompetenties nog stand houdt, maar dat steeds vaker wordt ingestoken op een generieke onderzoekende houding, waarbij onderzoeksvaardigheden een hele andere rol spelen dan een paar jaar geleden. Was het destijds zo dat de student een onderzoek uitvoerde met een onderzoeksverslag aan het eind en een parallelle leerlijn onderzoek, tegenwoordig lost de student een probleem op met een ontwerp, aanbevelingen, of een plan van aanpak. Hieraan ligt nog steeds praktijkonderzoek ten grondslag. Dat vindt plaats in living labs en research studios en uitkomsten worden gedeeld via clouds, kennishubs en -banken. Innovatief en co-creatief, met een hoge benuttingsgraad van de kennis.
Toch blijven onderzoeksvaardigheden de gemoederen beroeren. Praktijkonderzoek heeft weliswaar een definitieve plaats veroverd in het hoger onderwijs, in kenniskringen en lectoraten, bij docentonderzoekers en centers of expertise. Men worstelt echter met de aansluiting van onderzoeksvaardigheden in het curriculum van de opleidingen. De vraag is welke vaardigheden onze toekomstige professional moet aanleren en welke rol onderzoek daarbij speelt. Het zal je niet verbazen dat ik van mening ben dat deze rol onverminderd groot is, maar dat we meer moeten inzetten op onderzoek als instrument, in plaats van onderzoek als doel op zich zoals ik hierboven ook al schetste. Daarnaast moeten we onderzoeksonderwijs anders inrichten. In de proceswijzer die bij de nieuwe druk van Wat is Onderzoek? is uitgebracht, zijn alle fasen van onderzoek zichtbaar in kleine elementen onderverdeeld. Deze elementen kunnen ieder voor zich als kennisdeel in een curriculum worden ‘klaargezet’. Zo kan de juiste kennis of vaardigheden, benodigd voor een project, op tijd worden aangeboden en ontstaat het studentgerichte en dynamische curriculum dat we zo graag willen aanbieden.
Ik zal op donderdag 22 maart ingaan op de vraag hoe snel de ontwikkelingen gegaan zijn, wat tegenwoordig belangrijk is bij het inrichten van onderzoeksonderwijs en hoe de nieuwe druk van WIO6 daarop inspeelt. Ik laat zien hoe de nieuwe website er uit ziet, hoe het boek nu is opgebouwd, hoe de proceswijzer gebruikt kan wroden en hoe je als docent in kunt spelen op de dynamiek van onderzoek in het HBO. Ook ga ik graag met je in gesprek over onderzoeksvragen die op dit moment in het HBO spelen.
Ik hoop je daar te zien. Lukt dat niet? Of zitten de workshops al vol? Dan is er ook nog gelegenheid om je aan te melden voor het webinar van 6 april, dan zal ik jullie meenemen op het complexe pad van onderzoeksbegeleiding.
Tot snel!