Verwachtingen en hypothesen

In januari zijn onze verwachtingen voor het nieuwe jaar hooggespannen. Vooral dit jaar, nu we ons geconfronteerd zien met een nieuwe lockdown en tegelijkertijd het vooruitzicht hebben op vaccinatie en daarmee de belofte van betere tijden. Gaan onze verwachtingen uitkomen, of worden we teleurgesteld? 

In de sociologie wordt ‘verwachting’ ook wel omschreven als een aanname over een situatie die in de toekomst gaat plaatsvinden. Verwachtingen zijn heel divers, kunnen persoonlijk zijn, zakelijk, maar ook wetenschappelijk. Een persoonlijke verwachting kan zijn dat je dit jaar echt naar de Balearen op vakantie kunt. Of de verwachting dat je die leuke baan krijgt, of een nieuw huis. Voorbeeld van een wetenschappelijke verwachting is dat Nederland volgend jaar de klimaatdoelen niet haalt. Niet altijd zijn verwachtingen even realistisch, bijvoorbeeld de verwachting dat je nu eindelijk de Staatsloterij gaat winnen: dat gebeurde nog niet eerder dus wellicht maak je nu meer kans. Zo’n verwachting is onrealistisch, want de kans dat je een loterij wint blijft heel erg klein. Win je niet, dan ben je teleurgesteld, maar.. hoop doet leven!

Ook bij praktijkonderzoek worden verwachtingen geformuleerd. Dat gebeurt op basis van het theoretisch kader dat is geschetst. Neem bijvoorbeeld onderzoek naar de beleving van thuiswerken, ook wel het ‘nieuwe werken’ genoemd. Vanaf maart vorig jaar is thuiswerken de realiteit voor velen van ons, vóór die tijd een keuze. Om onderzoek te doen naar de beleving van thuiswerken in coronatijd, kun je eerst literatuuronderzoek doen naar de beleving van werk in het algemeen. Dan stuit je misschien op het model van Karasek (1979) over ‘job control’, dat je voor het theoretisch kader van je onderzoek kunt gebruiken. Het model van Karasek is één van de eerste theorieën over werk in relatie tot stress. Kort gezegd stelt Karasek in deze theorie dat taakeisen en de mogelijkheden binnen je functie om zaken zelf te organiseren (regelmogelijkheden) factoren zijn die bepalen hoe creatief je in je werk bent, en in welke mate je risico op stressklachten loopt. Pas je deze theorie toe op thuiswerken, dan zou je de verwachting kunnen formuleren dat thuiswerkers meer autonomie ervaren en minder regeldruk, waardoor ze zich minder gespannen voelen en creatiever zijn. Of dit zo is zal uit je onderzoek moeten blijken.

Om dat te onderzoeken formuleer je hypothesen: dat zijn toetsbare veronderstellingen over uitkomsten in de populatie van je onderzoek. Het toetsen ervan komt tijdens de analyse aan bod. Hypothesen zijn anders dan verwachtingen: ze zijn eigenlijk het vervolg erop. Is een aanname nog een algemene verwachting over de resultaten, een hypothese wordt heel specifiek geformuleerd over een eigenschap in je populatie. Verder omschrijf je de aard van je veronderstelling en de richting, tenminste als die er is.

Terug naar ons voorbeeld. In je onderzoek naar thuiswerken kun je uit het model van Karasek de verwachting hebben dat thuiswerkers meer autonomie ervaren en minder regeldruk en dus minder stress. Dit operationaliseer je in een aantal kenmerken die autonomie en stress meten en je verzamelt de data. Bij de analyse ga je na of je met de verzamelde data uitspraken over specifieke uitkomsten in je populatie kunt doen. Hypothesen over deze uitkomsten kunnen er als volgt uitzien: 

• H0: er is geen samenhang tussen ervaren autonomie en stress bij thuiswerkers.
• H1: er is een negatieve samenhang tussen ervaren autonomie en stress bij thuiswerkers.

Waarom negatief? Je verwacht immers dat meer ervaren autonomie tot minder stress leidt?

Bij het interpreteren van de resultaten wordt wel duidelijk dat de hooggespannen verwachtingen over thuiswerken en stress niet uitkomen. Kijk je naar de korte termijn, dan lijkt thuiswerken te leiden tot herstel van de balans en minder stress, maar naarmate thuiswerken meer een verplichting is (zoals tijdens de coronacrisis) en langer duurt, komt toch de stress weer om te hoek kijken. Dan is de balans wederom zoek en moet je onder andere jongleren tussen online vergaderen en homeschooling. Het ‘nieuwe werken’ is niet meer weg te denken uit de samenleving, maar de zoektocht naar balans duurt nog voort. Met of zonder lockdown.

Blijf gezond!

Verder lezen?

Karasek, R. (1979). Job Demands, Job Decision Latitude, and Mental Strain: Implications for Job Redesign. Administrative Science Quarterly, 24(2), 285-308. doi:10.2307/2392498

Theorell, T. (2009). Anabolism and catabolism. In S. Sonnentag, P. L. Perrewé, & D. C. Ganster (Eds.), Research in occupational stress and well-being (Current perspectives on job-stress recovery, Vol. 7, pp. 249–276). Emerald/JAI Press: Bingley.