Goede voornemens!

 

Het is januari 2023. Iedereen is vol goede moed aan het nieuwe jaar begonnen. Vol goede voornemens ook. Wat zijn de jouwe? Minder alcohol drinken? Meer bewegen? Afvallen? Een betere balans tussen werk en privé? Ik heb er voor het komende jaar bewust voor gekozen om iets minder te gaan werken, en om meer van onze tuin en het buitenleven te genieten. Ik hoop ook dat mijn goede voornemen uitkomt. Dat ik erin slaag om inderdaad minder te werken (altijd lastig) en meer te genieten. En hoe zit het met de andere voornemens? Veel mensen beginnen vol goede moed aan hun nieuwe voornemen, melden zich aan voor Dry January of nemen een abonnement bij de sportschool. Om na een paar weken te merken dat hun motivatie toch afneemt, dat ze minder afvallen dan ze wilden en dat iedere dag bewegen een lastige opgave is. Dan is het gedaan met onze snode plannen.

Hoe komt het toch dat onze goede voornemens na verloop van tijd hun glans verliezen? Volgens mij komt dat omdat we dit niet goed organiseren. Om goede voornemens te kunnen uitvoeren moet je je omgeving op de hoogte brengen van je plannen, moet je steun organiseren, een peptalk als het even tegenzit, iemand om samen mee te sporten, of een ‘lotgenoot’ die ook besloten heeft om minder te drinken. Naarmate meer mensen op de hoogte zijn van je plannen neemt de sociale druk om deze uit te voeren ook toe. Dan voel je je min verplicht om het vol te houden. Ook is het belangrijk om een stip op de horizon te hebben, bijvoorbeeld een datum waarop je een van je doelen bereikt wilt hebben.

Er zijn veel theorieën die dit verhaal ondersteunen, bijvoorbeeld de theorie van Fishbein & Ajzen (Ajzen, 1985). Deze Theorie van Gepland Gedrag voorspelt de kans dat je je plannen uitvoert:

  • je hebt een plan om in januari meer balans tussen werk en privé te maken
  • deze plannen vertel je aan je collega’s, partner, kinderen en vrienden
  • vervolgens is het welslagen van deze plannen afhankelijk van:
    • je eigen motivatie om het gedrag vol te houden
    • sociale normen die je omgeving heeft: wat vinden zij van je voornemens? Normaal dat je zulke doelen stelt?
    • de wijze waarop je het voornemen uitvoert. Ervaar je dit als gemakkelijk? Dan is het beter vol te houden, dan wanneer de gedragsverandering complex is en ingewikkeld.

 

Deze drie elementen zorgen ervoor dat jouw wil om het goede voornemen te laten slagen (intentie) groeit en de kans van slagen wordt groter.

Fig 1: Vrij naar Fishbein & Ajzen, 2010. 

 

Dit is natuurlijk allemaal heel mooi, maar wat als de omstandigheden niet mee zitten? Je krijgt bijvoorbeeld een grote nieuwe opdracht, maar dan moet je wel direct veel uren draaien. Daar gaat de gedroomde balans…. Dan komen achtergrondfactoren om de hoek kijken, zoals je eigen aanleg om je aan gemaakte afspraken te houden, jouw vaste overtuiging dat je voornemen uit gaat komen en de mate waarin je meent je te moeten aanpassen aan anderen, aan ‘normaal gedrag’. Zo kan ik me voorstellen dat je de nieuwe opdracht wel aanneemt, maar daarbij aangeeft hoeveel uren je maximaal per week aan deze opdracht kunt besteden. Willen ze je graag hebben? Dan zal men akkoord gaan. Deze aanpassingen aan de Theorie van Gepland Gedrag leidden tot de Theorie van Beargumenteerde Actie (Reasoned Action Approach, oftewel RAA; Fishbein & Ajzen, 2010).

Natuurlijk wens ik je alle succes bij het halen van de door jouw gestelde doelen. En alle goeds voor 2023!


Meer lezen?

Ajzen, I. (1985). From intentions to action: A theory of planned behavior. In J. Kuhl & J. Beckman (Eds.), Action control: From cognitions to behaviors (pp. 11–39). Springer.

Ajzen, I. (2005). Attitudes, Personality and Behavior, Open University Press.

Fishbein, M. & Ajzen, I. (1980). Predicting and understanding consumer behavior: Attitude-behavior correspondence. In Ajzen, I. & Fishbein, M. (eds.). Understanding Attitudes and Predicting Social Behavior (pp. 148-172). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Fishbein, M., & Ajzen, I. (2010). Predicting and changing behavior: The reasoned action approach. New York: Psychology Press.