Laatst woonde ik een presentatie bij over kunstmatige intelligentie, ook wel afgekort als AI. Zeer interessant en een echte eye-opener. De opmars van AI is verbluffend, niet bij te houden en de mogelijkheden zijn eindeloos. In dit blog ga ik in op een mogelijke toepassing ervan voor het hoger onderwijs, de do’s en de don’ts.
Laat me beginnen te stellen dat je werk als student, maar ook als docent, gemakkelijker wordt als je AI gebruikt. Zo kun je als student met een chatbot snel vragen (laten) beantwoorden, kun je mooie presentaties en video’s in elkaar zetten. Je kunt analyses laten uitvoeren (bijvoorbeeld coderen bij kwalitatief onderzoek), literatuur opzoeken, teksten laten produceren en ga zo maar door. Het is een kwestie van de juiste zoekwoorden of prompt gebruiken en het antwoord ligt voor het oprapen. Ook voor docenten is AI handig zijn omdat ze snel voorbeelden bij lessen kunt vinden, vragen of opdrachten om in de klas te bespreken.
Maar ja, mag je AI gebruiken in het hoger onderwijs? Kan dat wel? Is het wenselijk? Is de informatie die je via AI krijgt wel je ‘eigen werk’? Toegegeven, ik heb geen verstand van AI. Wat ik wel weet is dat het overal kan worden ingezet, vaak op de achtergrond aanwezig is en dat het veel mensen angst aanjaagt. Immers, er kan mee gesjoemeld worden. Zo kunnen chatbots rapporten samenstellen waarbij het lijkt of jij ze geschreven hebt. Moet je in het Engels schrijven? Dan zorgt het programma voor typische foutjes die Nederlanders in Engelstalige rapporten maken. Wat is er dan nog echt? Wat leren studenten dan nog?
Verder weet je niet of de informatie van een chatbot accuraat is, of ze juist is. Zo vind ik het een bezwaar dat de antwoorden in de chatbot niet voorzien zijn van een bron, een referentie. Dan kun je het waarheidsgehalte niet checken. En dat moet je nu juist doen.
Maar, de informatie is ook niet altijd juist. Als ik bijvoorbeeld in de chatbot vraag ‘wie heeft Wat is onderzoek? geschreven?’, dan komt deze steevast met twee auteurs op de proppen. Inmiddels heb ik dat gecorrigeerd en nu maar hopen dat de chatbot het de volgende keer juist doet (want het is een ‘lerend systeem’).
Er wordt massaal plagiaatsoftware ingezet om te checken of de werken origineel zijn; ook deze software kan weer omzeild worden. AI brengt een revolutie teweeg in de ontwikkeling van het toetsen van competenties. Immers, een simpele presentatie van praktijkonderzoek, en een aantal vragen tijdens een tentamen voldoen niet meer. Er worden nieuwe examenopties overwogen om ervoor te zorgen dat studenten het geleerde op unieke wijze kunnen verdedigen, bijvoorbeeld met live examensessies, met papieren tentamens zonder internet, of met een verdediging van scripties voor een examencommissie of met groepjes studenten. Nieuwe lesmethoden worden ontwikkeld die de nadruk leggen op kritisch denkvermogen en het zelfstandig kunnen verwerken en inzetten van kennis.
Het kan echter ook anders. AI kan juist ook bij het onderwijs worden ingezet (Surf Communities, 2021). Juist om het kritisch denkvermogen van studenten te stimuleren. Zo zie ik lesprogramma’s waar studenten in de chatbot het antwoord op vragen opzoeken, dit in de klas presenteren en de resultaten vergelijken. Zo leren ze kritisch te denken en te argumenteren. AI wordt ook ingezet om de werkdruk bij docenten te verminderen, bijvoorbeeld door toepassingen waarbij studenten automatisch feedback ontvangen (Surf Communities, 2021).
Verder zijn er mogelijkheden om interviews te coderen met AI. Dit kan in het softwareprogramma ATLASti, maar in een simpele chatbot kan dat ook. Ben je docent kwalitatieve analyse, dan zou je studenten eerst zelf kunnen laten coderen (handmatig) en vervolgens een codering via AI laten uitvoeren. Zo kun je bijvoorbeeld de volgende opdracht geven: “Vat de volgende tekst samen in een aantal codes” en je plaatst daaronder het bijbehorende stuk tekst. Er komen dan twee rijen codes uit, die studenten met elkaar kunnen vergelijken en interpreteren. Ik heb het zelf ook al eens gedaan en het is toch handig om te zien dat er codes verschijnen waar je zelf nog niet aan gedacht had. Een volgende stap is dat je de chatbot de tekst in thema’s laat samenvatten; ook die uitkomst kun je vergelijken met het handmatig thematiseren. Maar dubbel checken is een must!
We kunnen natuurlijk een ethische discussie gaan voeren en dan komen we erop uit dat studenten opgeleid worden tot professionals, dat ze worden uitgerust met houding, kennis en vaardigheden om aan de volgende stap in hun leven te beginnen. Dat het op een zuivere wijze opdoen van kennis en vaardigheden een must is. Echter, AI is niet meer weg te denken en ook in hun professionele leven gaat AI een steeds groter wordende rol spelen. Daarom is het belangrijk dat studenten leren hoe ze AI kunnen toepassen, hoe ze kritisch met deze mogelijkheden om kunnen gaan, maar ook waar unieke kennis en vaardigheden van ze worden verwacht. Dat het een handig hulpmiddel is, maar dat ze de zuiverheid van de informatie altijd moeten checken. En natuurlijk dat misbruik uit den boze is.
AI is here to stay! Laten we AI zodanig inzetten dat we een nieuwe manier van leren kunnen creëren, dat we de juiste vragen kunnen stellen en de juiste (eigen unieke) antwoorden leren geven. Met behulp van AI, ondanks AI, in aanvulling op AI.
Bron:
Last, B. & Sprakel, T. (2024). Chatten met Napoleon (2e editie). Werken met generatieve AI in het onderwijs. Boom Uitgevers.
Surf Communities (2021, 22 juni). Artificial Intelligence in het onderwijs: wat is het en wat kun je ermee? https://communities.surf.nl/ai-in-education/artikel/artificial-intelligence-in-het-onderwijs-wat-is-het-en-wat-kun-je-ermee.