Ik houd erg van reizen, zowel in binnen- als buitenland, zowel zakelijk als privé. Het uitzoeken van de reis vind ik al een genoegen, het maken van de reis helemaal. Tijdens de intelligente lockdown ben ik niet echt aan mijn trekken gekomen, als het op reizen aankomt. Reizen werd afgeraden, dus werkte ik thuis. Maar na acht weken krijgen mijn reiskriebels de overhand. Nederland start langzaam weer op en ik kijk uit naar mijn eerste afspraak: ik ga op pad voor een webinar in Amsterdam.
Ik reis met de trein, dus ik heb de NS-site weer opgezocht en een reisplanning gemaakt. Dit geeft een dubbel gevoel. Het maakt me dat blij, maar ook onrustig en nerveus. Hoe gaat dat straks met mondkapjes in het OV? Zal ik genoeg afstand kunnen houden, doen anderen dat dan ook? Heb ik genoeg weerstand om het virus ‘van me af te slaan’? Ik heb nog overwogen om met de auto te gaan. Dat lijkt deze dagen een groot voordeel op te leveren: je eigen isolatie op een rustige snelweg, en minimale kans op besmetting. Uiteindelijk gaf het vooruitzicht om werk in de trein te kunnen voorbereiden en mijn inschatting van mijn bescherming de doorslag. Iets meer geld uitgeven en eerste klas reizen en dan toch (met mondkapje) de laptop open klappen. Dat lijkt de beste optie.
Er is veel onderzoek gedaan naar reisgedrag van mensen, zowel zakelijk als privé. Zo doet de NS momenteel onderzoek naar veiligheid tijdens het reizen met OV in het tijdperk na Corona. Een kwantitatief onderzoek met een korte vragenlijst. Dat geeft snel overzicht van de ervaringen van grote groepen reizigers. Echter, dit soort onderwerpen leent zich ook heel goed voor meer verdieping: de analyse van ervaringen en indrukken kunnen immers niet goed in een enquête worden vervat.
Tijdens mijn zoektocht vond ik in een onderzoek van Den Hertog, Kruize & Linde uit 2018, naar de gezondheidseffecten van woon-werkverkeer, en de keuze de auto of de trein. Dat onderzoek is al in 2018 door het RIVM is gehouden. Het biedt een verrassende vooruitziende blik op reizen met het openbaar vervoer in het nu. De vraag van de onderzoekers luidt: Wat zijn de gevolgen van de modaliteitskeuze - auto of trein- voor respectievelijk:
- de fysieke gezondheid;
- de mentale gezondheid;
- het risico op infecties.
Het onderzoek wijst uit dat het reizen met de trein de kans op verspreiding van een virus vergroot. Maar ook dat mensen die met de trein reizen vaker een lager BMI hebben en een betere fysieke gezondheid. Daarmee hebben ze een grotere weerstand dan automobilisten. Maar ja, in 2018 was er nog geen sprake van een coronacrisis. Ook de mentale gezondheid is in het onderzoek meegenomen. Hierover bestaat geen eenduidig beeld: langere reizen verhogen stress en angst bij forenzen. Maar ook automobilisten hebben veel last van stress, bijvoorbeeld in files.
Interessant in dit onderzoek is de opzet die de onderzoekers gekozen hebben. Het gaat hier nu eens niet om een cijfermatige peiling van de ervaren gezondheid, maar een analyse van reeds bestaande onderzoeksliteratuur. Zo biedt de analyse een aantal mindmaps waarop de gezondheidsfactoren van de keuze voor auto of trein in beeld worden gebracht, en een aantal expertinterviews. Een kwalitatieve opzet dus, als verfrissend alternatief voor de vele cijfermatige onderzoeken die worden gepresenteerd.
Ik ben benieuwd hoe de interviewdata geanalyseerd zijn, dat vermeldt het rapport helaas niet. Als ik zelf een keuze voor de onderzoeksmethode zou mogen maken, dan zou ik zeker voor een thematische analyse kiezen. Waarom? Omdat je uit de interviews verbindende thema’s kunt filteren, en die met elkaar in verband kunt brengen. Bij wijze van brug tussen de verschillende expertinterviews. Deze thema’s fungeren dan weer als factor bij het maken van de mindmaps over dit onderwerp. Wellicht dat daar meer informatie uitkomt, over het soort stress dat reizigers ervaren…
Meer lezen?
Den Hertog, F., Kruize, H. & Linde, K. (2018). Gezondheidseffecten van het reizen met auto of trein in het woon-werkverkeer; Beknopte verkenning op basis van literatuur en experts. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.
Verhoeven, N. (2020). Thematische Analyse; Patronen vinden bij kwalitatief onderzoek. Amsterdam: Boom Uitgevers.
Meld u ook aan voor het gratis webinar Op onderzoek met Nel verhoeven 28 mei.